Cari amighi radioascoltadori de la Radio Brasil Talian ne’l Rio Grande do Sul, Brazile e ne’l mondo! In marso de 2018 el munisipio de Ivorá ga fato la coofisializasion de la Lengua Talian, anca conosuda come Veneto Brazilian. Ndemo parlar pì de la coofisializasion in altri artìgoli dopo. In cuesto artìgolo volemo far publega la létera de suporto che el presidente de la Academia de la Lengua Veneta, de la region deʹl Veneto (Itália), dott. Alessandro Mocellin, ga scrito par el pòpolo e autorità de Ivorá, par ocasion de la coofisializasion.

Vicensa, 17 marso 2018

Prima de tuto, a nome mio e de lʹAcademia de ła Bona Creansa, volemo rengrasiarve. Mi ve scrivo inte ła nostra łengua, che da sentenari de ani ła se dòpara tra i Veneti, e che volemo che ła se continue a doparar łiberamente par tuto el tenpo che łe parsone łiberamente łe vorà.

El primo documento de lʹinisio de ła łengua veneta ze de lʹano 790; ła łengua de i sitadini deʹl Stato Veneto, che el ze stà ła Repùblega pì łonga de ła Storia de lʹUmanità, durà par 1100 ani (697-1797). Da fine Otosento łe visende de łe nostre fameje de orìzine łe se ga spartìo. Fradełi i ze restài da na banda, fradełi ze ndài da ʹstʹaltra. I fradełi che i ze venjesti in Rio Grande, i ze i vostri avi. I fradełi che i ze restài inte ła Venetia, i ze i nostri avi. Ma ʹsti fradełi i gavéa el steso pare e ła stesa mare, i stesi noni.

Fin aʹl 1875 zérimo tuti el steso pòpolo, ła stesa fameja: ma se calche fradeło el canbia abitasion, el se sposta, no zeło pì fradeło? Sì che el ze fradeło. E el porta el steso nome de fameja (tanti Mocellin come mi che ghe ze in Venetia, altretanti che guin ze in Rio Grande, e isteso se pol dir par tanti altri nomi de fameja), e ancora adeso, dopo ormài 150 ani, parlemo ła medèzema łengua. Parché ła nostra łengua comum ła ne fa mente, ła ne recorda, tuti i dì che par sentenari de ani semo stài tuti insieme e visini.

Ła Memoria de łe nostre fameje ła parla de łongue distanse e de divizion, ma ła Storia łonga de el nostro pòpolo la parla invese de visinansa, de union e de comunion. Ła ze stà na visenda dołoroza, sì, par tuti, par chi che ze partìo e anca par chi che ze restà. Ma cosa zełi 150 ani de fronte a ła Storia de um pòpolo come cueło de i Veneti che el ga 3000 ani de Storia continua, da prima de l’inisio de l’Inpero Roman, da ben prima de Julio Cézare o de Augusto, traverso sècołi e sècołi fin a ła data de ancó?

Ancó ʹsta nostra łengua ła cata tanti amigui a łivelo internasionałe, e el suporto de profesori de univarsità de tuto el mondo. Co lʹUnivarsità de Francoforte gavemo fato el primo manuałe univarsitario tuto inte ła nostra łengua veneta, che gavemo in comum co vialtri. A ze co spìrito de verità e de siensa che ve dizemo che ʹsta łengua che parlemo ła ze nostra de tuti noaltri da na banda e ʹstʹaltra deʹl Mar Grando.

A ze com orgojo che ve dizemo che lʹUNESCO ła ne suporta par traverso deʹl prof. Moseley, autor de lʹAtlante Mondiałe de łe Łengue par lʹUNESCO, che ła mete el nostro caro veneto parlà come łengua. A ze co stima par ła vostra idèa de coofisiałizasion deʹl talian (o mejo dito “veneto braziłian”) che volemo ofrirve co ʹsta łetera tuto el nostro suporto, che el venjarà e el vien par via de disponibilità totałe a ła cołaborasion par ła devulgasion culturałe, sientìfega, stòrega e lenguìstega.

A ze coʹl cor che ve confermemo, co ʹsta łétara curta, che la coofisiałizasion deʹl “talian ou vêneto brasileiro” ła ze na roba bona e justa da far, e ła va inte ła diresion ciara e łuminoza de ła Storia contenporanea, che ła parla finalmente de respeto de łe diverse culture, de convivensa fełise, e de èsar òmini e done de mondo savendo parlar da fradełi ła stesa łengua, inparando łe łengue de i posti indove che ndemo star, vìvar, studiar, e de conseguensa anca fazéndogue inparar ła nostra łengua a chi che el vien da nialtri par star, vìvar e studiar.

Conósar, apresar, inparar el veneto braziłian el ze un nostro derito, ma anca un derito de chi cheʹl ga avù vołonta e amor de ciapar la vostra comunità come anca sua: chi che el vołe partesipar a na comunità el ga el derito de poder studiar ła łengua che se parla, par poderse sentir integrà a ła pari.

Co gran stima e reconosensa mi ve sałudo, co speransa e aspetadiva mi ve rengrasio.

El Presidente e Diretor de lʹAcademia de ła Łengua Veneta

Dott. Alessandro Mocellin

Vicensa (Venetia) – Viale Sant’Agostino 134

www.academiabonacreansa.eu

ciao@academiabonacreansa.eu