Cari amighi radioascoltadori de ła Radio Brasil Talian inte’l Rio Grande do Sul, Braziłe e inte’l mondo! In cuesto artìgoło ndemo parlar de’l Informativo “Incorà Cuà”, scrito in Veneto Braziłian, el Tałian, che dòpara ła gramàtega e ła grafìa internasionałe par ła Łengua Veneta e ła sò fameja in tuto el mondo.

Cuesto informativo el ze una reałizasion de Fernando Zanella Menegatti, da Bento Gonçalves, insieme co’l Circolo Trentino de Bento Gonçalves, fato tuti i mezi e che el ga scominsià in majo de 2018.

Metemo cuà robe tanto inportante che gavemo catà inte ła edision de Majo de 2018:

“Tałian, el Veneto Braziłian, el ze ła nostra prima łengua, e sertamente a nuantri el ze pì inportante che’l portogheze, cuelo che se pol dir che’l ze ła nostra segonda łengua co che vardemo ła priorità culturałi. Cusita, bisonjemo inparar ła nostra vera łengua, insenjarla, e sora de tuto, parlarla ben. Na łengua ze l’ànema de um pòpolo, e se, marcatamente nuantri, i desendenti, ła butemo via par sol parlar el portogueze, o altri łengue che no łe ze cuesta, presto saremo ’na zente sensa cultura e storia propia, che, come ’na foja a’l vento, zvoła, ma njanca um destìn ła ga – in altri parołe: un pòpoło schiavo de łe culture forestie. El Tałian, nostro Veneto Braziłian, el ze ’na łengua reconosùa come ’na łengua de imigrasion in Braziłe, e ła ze anca ’na łengua reconjosùa da l’Unesco, e ła ze ła łengua co-ofisial de’l nostro paeze cuà, Bento Gonçalves. Ałora, ’demo far sentirse, po!”

A ze inportante dir che cuà inte ła Quarta Colônia, de’l steso modo che el munisipio de Bento Gonçalves, gavemo el munisipio de Ivorá che ga fato el Tałian łengua co-ofisial, una inportante asion par ła valorizasion de ła nostra storia, łengua e cultura!

Incorà, el informativo parla de ła orizine de ła Łengua Veneta:

“ Ła Łengua Veneta ła vien de’l Łatin volgar, e ła ga influensa de’l Venetego Antigo, łengua de i Antighi Veneti, e anca ła se ga influensà da łe łengue de i tribù toderle (Vizigoti, Ostrogodi e Łonbardi) cuełi che i ga invadisto el nord de l’Itałia in sècol V. Ła prima frasion asołutamente in Łengua Veneta ła vien de l’ano 1.100 (miłere e sento), che l’è um scrito che trata de ła Concuista de’l  Castel de Ard. Ła nostra łengua ła ga godà de una inportante vałorizasion in cuel tenpo de ła Serenisima Republega de Venesia, co che ła ga zonzer el status de łengua franca in tuto el Mediteraneo.

Parò, come ’na łengua łeterarea, el veneto el ze stà turbià par ła łengua de i Toscani, ła łengua de Dante Alighieri, cuela che in dì de ancó se ciama de itałiano. Ma anca el veneto el se ga sparpanjà in mondo, e i imigradi i ga fato paezi de parlante de’l Veneto in Braziłe, Arzentina, Mèsego, Croasia, Slovenia e Romania, ndove ła łengua incorà ła ze parlà. Cuà, in Braziłe, ła łengua ła ze sta reconjosùa e ła ze ła segonda łengua ofisial de vari sità, cusì come Bento Gonçalves. Ma l’é poche sità che l’insenja rento de łe scołe, robe che sensa dubia l’é un zbaljo, parché una łengua ła ze el piłastro de ła cultura.”

Marcos Daniel Zancan

talian@ctism.ufsm.br