Cari amighi radioascoltadori de ła Radio Brasil Talian inte’l Rio Grande do Sul, Braziłe e inte’l mondo! In cuesto artìgoło parlaremo de łe fròtołe tałiane, che in portogheze ghe vol dir “piadas”. Łe fròtołe tałiane łe ga saltà fora inte i fiłò, ‘ncora prima de ła imigrasion, e dopo i imgranti i ga porta cuà in Braziłe.

Metemo in cuesto artìgolo, co ła grafìa internasionałe moderna par el Tałian, una beła fròtoła che ghemo catà inte’l łibro “Na s-ciopetada de Frotołe” de’l prete Clementino Marcuzo.

El Prete co i Ciuchetoni

Una volta inte ‘na parochia tałiana ghe zera un mucio de ciuchetoni. Ghe zera anca du o tre boni cristiani, ma tuti co’l só bruto visio da bévar masa caciasa. I ghe piazea far ‘na sbornia tuti i dì. E łe só fémene, pore fiołe, senpre cative co ‘sti òmani.

Inte ła doménega, dopo de ła mesa, łuri i ndéa tuti driti come ‘na sciopetada, inte ła bodega de Toni Sgorla Braghe, par bévar ła só caciaseta. Łà i scuminsea a zogar ła mora e łe carte, e de łe volte i fea cualche cantada, mezi sbornài su. Ma zera fin un gusto sentirli cantar.

Cuando i ndéa a caza, mezi ciuchi, i piantea una bruta barufa co łe só fémene. E łe só done, tute cative ne va contarghe tuto a’l prete che i òmani łe bastonea.

Łora el prete el ghe dize:

- Speta che mi łi ciamo tuti in cieza e ghe fao ‘na beła predicheta. A vułi védar chi che ze ‘sti ciuchetoni.

Ben, ‘na doménega el prete el ga pregà ła só meseta basa. Inte ła prèdega el ghe dize a tuti:

- Doménega che vien mi vułi tuti i ciuchetoni cuà inte ła cieza. A go da contarghe ‘na storieta.

Ciò, inte ła doménega ła cieza zera piena de ciuchetoni. Tuti curiozi par sentir de ‘sto prete che roba che’l ndéa dirghe. Ghe ne venjesto de tuti i cantoni.

Tuti vołéa star pì darente de’l prete par sentirlo mejo che roba che’l ndéa dir. I ga fin che barufà par ciapar i primi posti, ben darente de’l prete.

Defati, riva el prete. Scuminsia ła só mesa. Inte ła ora de ła prèdega el va sù inte’l pulpito. Co che’l taca łèzar el vangeło, tuti i salta sù in pie par scoltarlo.

Càpita rento un ciucheton. El vede che tuti i ze in sù e el ghe dize:

- Podè sentarse zo. No ocor star in pie, drio pensar che fuse par łu che i se ga ndato sù. I se ga sentà tuti, ma el ga restà in pie łu soło.

El prete scuminsia ła prèdega:

- Carisimi cristiani, v’altri bezonja che ase da bévar caciasa, parché ruinè fora tuta ła vostra fameja. Łe vostre done łe se łamenta senpre parché v’altri no łe ascoltè e parché rivè a caza senpre ciuchi e cuesto ve ło digo mi, no va ben!

Dopo che‘l ga finìo ła só predicheta, el ghe dize:

- E adeso atenti tuti cuanti. El ghe domanda:

- Cuełi che ghe vol asar da bévar caciasa che stài sentài e chi che no ghe vol asar da bévar, che stài in pie.

Ciò, el ciucheton el ze restà in pie. El varda par ‘na banda e el varda par cheł’altra. Tuti sentài. El varda el prete e el ghe dize:

- Ciò, prete, soło n’antri du?

Marcos Daniel Zancan

talian@ctism.ufsm.br