Cari amighi radioascoltadori de ła Radio Brasil Talian inte’l Rio Grande do Sul, Braziłe e inte’l mondo! In cuesto artìgoło parlaremo de’l anivarsario de cołonizasion de’l munisipio de Ivorá, che fa parte de ła Quarta Colônia de Imigrasion Itałiana de’l Stado de’l Rio Grande do Sul, e che inte’l dì 25 de setenbre de 2018 farà 135 ani de colonizasion.

Inte’l Rio Grande do Sul, i imigranti i ga scominsià a rivà inte’l ano 1870, co ła formasion de łe tre cołonie inte ła rezion de ła Serra Gaúcha, che ancò se ga deventa i munisipie de Garibaldi, Bento Gonçalves e Caxias do Sul. Inte ła Quarta Colônia i imigranti i ga scominsià a riva inte’l ano 1877, in Silveira Martins. Soło 5 ani dopo, in 1883, el ze stà creà el nucleo de colonizasion de Ivorá, che in cuela època zera ciama de “Núcleo Norte”, parche el zera al norte de’l nucleo de ła Cołonia de Silveira Martins.

In 25 de setenbre de 1883 el gà rivà in Nucleo Norte (atuałe Ivorá) el primo imigrante, Valentino Zancan, insieme co ła só dona Osvalda Bortolot e i sui cuatro fioi, Antonio, Luigi Giacobbe, Giuseppe Osvaldo e Angelo Luigi). Inte łe altre setimane dopo i ga rivà altre fameje in Ivorá, e cusì i imigranti i ga scomisià a desboscar łe foreste par far i só caze e piantar par ła prima volta.

Pochi ani dopo i imigranti i ga canbià el nome de Núcleo Norte par Nova Udine, par ricordar ła sità de Ùdine, tera te tanti imigranti. Anca i ga ciama ła pì beła montanja de Ivorá de Monte Grappa, par ricordar de’l beło Monte Grappa de łe só tere de orizine. In zenaro de 1939, el nome Nova Ùdine el ga canbià par Ivorá, paroła indizena che vol dir in portogheze “Rio da Praia Formosa”. Ma el nome no el ga canbià par volontà del pòpoło, ma si par determinasion de’l “Instituto Histórico e Geográfico do Estado do Rio Grande do Sul”, che volèa finir co i nomi itałiani, in funsion de’l Braziłe lotar inte ła II Guera Mondiałe contra ła Itałia.

Ła orizine de i imigranti de Ivorá ła ze de łe atuałe rezione itałiane de’l Veneto e de’l Friuli-Venezia-Giulia. Ma, inte ła època de ła imigrasion tuta cuela rezion fazéa parte de ła granda rezion veneta, che soło cuasi cento anti dopo ła ze stà diviza, par cuesto che in Ivorá se parla tre łengue, el Portogueze, el Veneto Braziłian (Tałian) e anca el furlan (friułano).

In marso de cuesto ano, ła Łengua Tałian (Veneto Braziłian) ła ze deventà łengua coofisal in Ivorá e co cuesto grande łaoro se ga scominsià el proseso de valorizasion e insenjamento de’l Veneto Braziłian par tuta ła popułasion e anca par i studenti e i zòvani, che i ze el futuro de ła nostra cultura. A ze inportante dir che ła łengua ła ze ła baze de ła cultura, se finise ła łengua se finise insieme ła cultura!

Cumplimenti a Ivorá par i sui 135 ani de colonizasion, e che ła storia e soferensa de i nostri bravi imigranti sia senpre motivo de orgoljo e ła motivasion par tocar avanti e far połito in tuta ła nostra vita.

Marcos Daniel Zancan

talian@ctism.ufsm.br