Cari amighi radioascoltadori de ła Radio Brasil Talian inte’l Rio Grande do Sul, Braziłe e inte’l mondo! Cuesto sarà el ùltemo artìgoło de’l Projeto Talian in cuesto ano de 2018. Łe atività de’l nostro projeto se ferma adeso e retorna in marso de 2019, una volta che come se camina par el fin de’l ano acadèmego, semo pien de atività adminstrative e co i studenti in cuesta segonda metà de novenbre e in dezenbre.

Faremo cuà, łora, in Łengua Veneta Moderna, un recordo de cosa gavemo fato cuesto ano. Co cuesto de incò, gavemo fato 31 artìgołi, che i ga parła de łe nostre atività, ma anca de ła storia, łengua e cultura de i nostri bravi imigranti.

Gavemo parla de’l Projeto Talian, de ła coofisiałizasion de ła Łengua Talian in Ivorá, de ła bandiera de’l Talian, de ła storia de ła imigrasion, de’l Monte Grappa, de’l recùpero de ła nostra łengua e cultura, de’l Festival de’l Istroveneto, de’l grupo “Le Arti per Via”, de’l Seminario Intarnasional Talian, de’l łibro “Ti Tazi Senpre Te Parli Mai”, de i proverbi tałiani, de’l informativo “Incora Cuà”, de’l Prete Clementino Marcuzzo, de ła Radio Brasil Talian, de łe frotołe tałiane, de’l anivarsario de cołonizasion de Ivorá, de ła storia de ła Quarta Colônia e de tanti altre robe.

Un de i artìgołi pi inportante, penso che el ze cueło dove gavemo parlà de ła storia de ła imigrasion. Meto cuà el ùltemo paràgrafo de cueło artìgoło, par recordar de ła dificoltà de i nostri noni tanto in Itałia cuanto cuà in Braziłe. Un strucon a tuti!

“Dopo ła unifegasion de’l Veneto a l’Italia, el dopo guera e el scominsio de ła revolusion industriałe inte ła Europa ga meso ła Italia in una grande crize, co łe tase (inposti) cada volta pì altì e sensa łaoro, sensa cosa manjar e sensa tera par piantar. El governo inperiałe de’l Braziłe, inte ła stesa epoca, gavèa ła nesesità de portar cuà a Braziłe contadin par łaorar inte i posti de i schiavi, e anca par abitar łe tere devolute. Come el inperador Don Pedro II savèa de cuesta situasion inte ła Itałia e volèa portar cuá i contadin de’l nord d’Italia, parché i łaorava co voja e sensa paura inte i monti e inte’l fredo, el ga scominsia a mandar al nord d’Italia representanti de’l governo Brazilian par far ła publisità de’l łaoro e de łe tere cuá in Brasile, e cusì ła ga scominsià ła imigrasion cuá, ma anca in tanti altri paezi inte’l mondo. Da’l 1875 al 1900, 1.385.000 veneti i ze ndai via, pì de 55% de ła populasion. Ła imigrasion de’l nord d’Italia no ła ga finìo presto. Co ła prima e segonda guera mondiałe, co tante batalje inte’l nord d’italia, ła crise e ła fame ła se ga mantenjesta e anca ła imigrasion. Ła prosperità inte’l nord d’Italia ła ga rivà soło inte’l fin de’l sècoło pasà, grasie a i nostri noni, che i ze ndài via d’Itałia, a sacrificarse par cuei che i ze restài łà.”

Marcos Daniel Zancan

talian@ctism.ufsm.br